การสอบเทียบ (Calibration) เครื่องตรวจจับก๊าซเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้มั่นใจว่าเครื่องอยู่ในสภาพพร้อมใช้งานและสามารถแจ้งเตือนผู้ใช้ถึงอันตรายจากก๊าซรอบตัวได้ การสอบเทียบคือการ “รีเซ็ต” การตอบสนองของเครื่องตรวจจับให้ตรงกับความเข้มข้นที่ทราบแน่นอนของก๊าซเป้าหมาย โดยผสมอยู่ในอากาศสังเคราะห์หรือไนโตรเจน กระบวนการนี้จะช่วยกำหนดความสัมพันธ์ระหว่างค่าที่เครื่องตรวจจับแสดงกับความเข้มข้นจริงของก๊าซที่ต้องการวัด การปรับแต่งจะทำโดยการแก้ไขการตอบสนองของเครื่องตรวจจับ เพื่อให้ค่าที่อ่านได้ตรงตามที่ควรจะเป็นเมื่อสัมผัสกับแหล่งก๊าซมาตรฐาน ซึ่งแตกต่างโดยสิ้นเชิงจาก การทดสอบแบบ Bump Test ที่เป็นเพียงการให้เครื่องสัมผัสกับก๊าซในระยะสั้น ๆ เพื่อยืนยันว่าเซ็นเซอร์ตอบสนองอยู่ในขอบเขตที่กำหนด และระบบสัญญาณเตือนของเครื่องทำงานได้ถูกต้อง
ทำไมต้องมีการสอบเทียบ (Why Do We Calibrate?)
การสอบเทียบมีความจำเป็นด้วยหลายเหตุผล หากเครื่องมือต้องเผชิญกับสภาวะที่ไม่เอื้ออำนวย อาจทำให้ระดับการตอบสนองต่อความเข้มข้นของก๊าซเปลี่ยนแปลงไป ตัวอย่างเช่น เครื่องตรวจจับอาจแสดงค่า 46% LEL ขณะที่ค่าจริงคือ 50% LEL ปัจจัยที่ก่อให้เกิดความคลาดเคลื่อนดังกล่าวอาจมาจากสภาพแวดล้อม เช่น อุณหภูมิหรือความชื้นที่สูงหรือต่ำเกินไป การปนเปื้อนของเซ็นเซอร์จากสารอย่างซิลิโคนหรือตัวทำละลาย การสัมผัสกับก๊าซความเข้มข้นสูง รวมถึงแรงกระแทกเชิงกล ความเครียดทางกายภาพ และอายุการใช้งานของเซ็นเซอร์
นอกจากนี้ ยังมีความจำเป็นในการแสดงหลักฐานการปฏิบัติตามข้อกำหนดและมาตรฐานที่เกี่ยวข้อง โดยเครื่องมือต้องมีบันทึกวันที่สอบเทียบเพื่อยืนยันว่าได้ดำเนินการแล้ว รวมถึงบ่งชี้กำหนดการสอบเทียบครั้งถัดไป พร้อมทั้งออกใบรับรองการสอบเทียบเพื่อใช้เป็นหลักฐาน
วิธีการสอบเทียบ (How Do We Calibrate?)
เมื่อทำการสอบเทียบ จำเป็นต้องพิจารณาปัจจัยต่าง ๆ ตั้งแต่เริ่มต้น เช่น เส้นทางการไหลและอัตราการไหลของก๊าซ ความดัน อุณหภูมิ ความชื้น ชนิดของก๊าซที่ใช้ ปรากฏการณ์ที่เซ็นเซอร์ตรวจจับก๊าซสามารถตอบสนองต่อก๊าซอื่น (cross sensitivities) ระยะเวลาที่เซ็นเซอร์ใช้ในการตอบสนอง การระบายก๊าซทิ้ง รวมทั้งข้อกำหนดเพิ่มเติมใด ๆ ที่ผู้ผลิตเครื่องตรวจวัดระบุไว้
โดยทั่วไป การสอบเทียบประกอบด้วยสองขั้นตอนหลัก ได้แก่:
การตั้งค่าเป็นศูนย์ (Zeroing): ทำให้เครื่องตรวจวัดแสดงค่าเท่ากับที่คาดหวังในอากาศสะอาด โดยใช้อากาศใหม่ อากาศสังเคราะห์ หรือไนโตรเจน
การสอบเทียบด้วยก๊าซมาตรฐาน: นำเครื่องตรวจวัดสัมผัสกับก๊าซที่มีความเข้มข้นของสารที่ทราบแน่นอนตามที่เซ็นเซอร์ออกแบบมาเพื่อวัด และปรับแก้ค่าเบี่ยงเบนให้ตรงกับค่าที่ถูกต้อง
ในบางกรณีอาจใช้วิธี การปรับเทียบแบบข้าม (Cross Calibration) ซึ่งเป็นการใช้ก๊าซชนิดอื่นแทนก๊าซเป้าหมาย และนำค่า “factor การปรับเทียบข้าม” (cross calibration factor) มาคำนวณ เพื่อให้ได้ค่าการตอบสนองต่อก๊าซเป้าหมายตามที่ต้องการ
ควรปรับเทียบบ่อยแค่ไหน (How Frequently Should We Calibrate?)
ความถี่ในการปรับเทียบเครื่องมือนั้นอาจแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย โดยแนะนำให้พิจารณาข้อมูลจากลักษณะการใช้งานและสภาพแวดล้อมร่วมกับคำแนะนำจากผู้ใช้งาน ผู้ผลิต และผู้ให้บริการ โดยทั่วไปจำเป็นต้องมีการประเมินความเสี่ยง (risk assessment) เพื่อยืนยันว่าระยะเวลาการสอบเทียบที่กำหนดนั้นเหมาะสมเพียงพอ และอย่าลืมว่าควรมีการทำ bump test เป็นประจำระหว่างช่วงเวลาที่ไม่ได้ทำการสอบเทียบด้วย
💠สนใจบริการสอบเทียบนอกสถานที่ติดต่อสอบถามเพิ่มเติม : คุณวศิกา โทร. 094-462-6616 และ 092-249-8787
Line ID: @entechsi
